ZUS odmawia wypłaty świadczeń macierzyńskich, chorobowych, opiekuńczych oraz rehabilitacyjnych osobom, które spłacają swoje zadłużenie w układzie ratalnym, pomimo terminowego dokonywania tych spłat.
Zakład dokonuje językowej wykładni przepisów, całkowicie ignorując jego ratio legis oraz wykładnię systemową, a także cały system ubezpieczeniowy i cel funkcjonowania instytucji zasiłków. Dokonywania przez ZUS interpretacja nowego art. 2a ustawy zasiłkowej prowadzi do traktowania na równi ubezpieczonych, którzy posiadają zadłużenie i nie spłacają go lub robią to nieterminowo, z ubezpieczonymi, którzy uczciwie i terminowo spłacają swoje zadłużenie w układzie ratalnym. Prowadzi to do poczucia dużej niesprawiedliwości społecznej.
Największymi ofiarami takiej wykładni przepisów są kobiety, które prowadzą działalność gospodarczą i decydując się na macierzyństwo, zostają pozbawione prawa do należnego im zasiłku macierzyńskiego tylko z uwagi na fakt spłacania powstałego zadłużenia w układzie ratalnym.
Zwróciłem się zatem do pani Minister Rodziny i Polityki Społecznej z interpelacją ws. odmowy wypłaty świadczeń macierzyńskich osobom prowadzącym działalność gospodarczą do czasu spłaty przez nie zadłużeń w systemie ratalnym.
Pełna treść interpelacji:
Szanowna Pani Minister,
Konsekwencją dokonanej nowelizacji przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1133 z późn. zm.; dalej: ustawa zasiłkowa), która weszła w życie 1 stycznia 2022 r., jest dodanie art. 2a do tej ustawy. Zgodnie z jego treścią: „Świadczenia, o których mowa w art. 2 pkt 1, 2, 5 i 6, nie przysługują osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162), duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia, w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia”.
Efektem tego przepisu jest masowe odmawianie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej również jako: ZUS, Zakład) prawa do zasiłku macierzyńskiego, chorobowego, opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego osobom, które spłacają swoje zadłużenie w układzie ratalnym, pomimo terminowego dokonywania tychże spłat. Zakład dokonuje językowej wykładni tych przepisów, całkowicie ignorując jego ratio legis oraz wykładnię systemową, a także cały system ubezpieczeniowy i cel funkcjonowania instytucji zasiłków.
W uzasadnieniu ustawy nowelizującej ustawę zasiłkową, znaleźć można stwierdzenia o chęci uproszczenia całej procedury i odciążenia administracyjnego urzędników. Nie zawarto tam informacji o chęci odebrania prawa do wskazanych powyżej świadczeń tym ubezpieczonym, którzy dokonują regularnych spłat swego zadłużenie w ratach (co jest całkowicie zgodne z prawem).
Dokonywania przez ZUS interpretacja nowego art. 2a ustawy zasiłkowej prowadzi do traktowania na równi ubezpieczonych, którzy posiadają zadłużenie i nie spłacają go lub robią to nieterminowo, z ubezpieczonymi, którzy uczciwie i terminowo spłacają swoje zadłużenie w układzie ratalnym. Prowadzi to do dużej niesprawiedliwości.
Jest to sytuacja krzywdząca wielu ubezpieczonych, w tym także kobiet, które prowadzą działalność gospodarczą i decydując się na macierzyństwo, zostają pozbawione prawa do należnego im zasiłku macierzyńskiego tylko z uwagi na fakt terminowego spłacania powstałego zadłużenia w układzie ratalnym. Jest to bezsprzecznie działanie, które stoi w opozycji do idei wspierania polskich rodzin i zachęcania młodych obywateli do zakładania rodziny i posiadania potomstwa.
Mając na uwadze powyższe proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy planowane są w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej prace legislacyjne, które będą miały na celu zniwelowanie opisanej powyżej niesprawiedliwości i umożliwienie pobierania należnych świadczeń przez ubezpieczonych, którzy terminowo spłacają swoje zadłużenie w układzie ratalnym?
- Czy Ministerstwo jest w posiadaniu informacji o skali decyzji odmownych wydawanych przez ZUS w przedmiocie uprawienia do zasiłku macierzyńskiego, opiekuńczego, chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego z uwagi na spłacanie zadłużenia w układzie ratalnym? Jeśli tak, proszę o przekazanie informacji ilu ubezpieczonych na terenie całej Polski dostało takie decyzje.
- Czy w toku prac nad projektem nowelizacji ustawy zasiłkowej i dodania do niej art. 2a nie przewidziano, jakie skutki wywoła ona w kontekście osób spłacających zadłużenie w układzie ratalnym? Czemu nie „uszczelniono” tego rozwiązania w taki sposób, by nie dochodziło do niesprawiedliwego odmawiania prawa do zasiłków i świadczeń?
Odpowiedź na interpelację zostanie umieszczona na stronie: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=37444