Na prośbę grupy przedsiębiorców skierowałem do Ministerstwa Finansów interpelacje. w sprawie należytej staranności przy podatku VAT. Zapytałem między innymi o to czy Ministerstwo planuje wydać jasne i precyzyjne wytyczne dla przedsiębiorców, określające jakie działania muszą podjąć aby zachować należytą staranność. Pełna treść interpelacji znajduje się poniżej.
Odpowiedź na interpelację dostępna jest na stronie http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=11813
Szanowny Panie Ministrze,
zgodnie z szacunkami luka związana z podatkiem od towarów i usług może sięgać nawet 50 mld złotych. Jest to poważny problem, który w ostatnich latach na skutek wieloletnich zaniedbań nie tylko nie został rozwiązany, ale co gorsze jeszcze się pogłębił. Aktualny rząd niewątpliwie podjął szereg kroków mających na celu przeciwdziałać oszustwom przy rozliczaniu VATu. Należy jednak pamiętać, że walka z wyłudzeniami podatku VAT nigdy nie może odbywać się kosztem uczciwych przedsiębiorców. Po pierwsze wynika to z przyjętej w naszym kręgu kulturowym zasady, że lepiej jest wypuścić winnego niż skazać niewinnego. Po drugie jeżeli na walce z oszustami VATowskimi ucierpią także uczciwi przedsiębiorcy, odbije się to negatywnie na całej gospodarce i przyniesie skutki odmienne od zamierzonych. Pogląd o niemożności pociągania do odpowiedzialności rzetelnych przedsiębiorców znajduje także odzwierciedlenie w europejskim orzecznictwie. W jednym ze swoich wyroków Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że: „jeżeli określone w szóstej dyrektywie materialne i formalne przesłanki powstania prawa do odliczenia zostały spełnione, niezgodne z zasadami funkcjonowania prawa do odliczenia przewidzianymi przez tę dyrektywę jest sankcjonowanie odmową możliwości skorzystania z tego prawa podatnika, który nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja wchodząca w skład łańcucha dostaw, wcześniejsza lub późniejsza w stosunku do tej, której dokonał ów podatnik, została zrealizowana z naruszeniem przepisów o podatku VAT (podobnie w wyrokach: Optigen i in., C 354/03, C 355/03 i C 484/03, EU:C:2006:16, pkt 51, 52, 55; Kittel i Recolta Recycling, C 439/04 i C 440/04, EU:C:2006:446, pkt 44–46, 60; a także Mahagében i Dávid, C 80/11 i C 142/11, EU:C:2012:373, pkt 44, 45, 47)”.
W tym kontekście szczególnie istotna jest kwestia przesłanki zachowania należytej staranności wprowadzonej 1 lipca 2015 r. w przepisie art. 17 ust. 2a, który dotyczy odwrotnego obciążenia, a więc nie odliczania podatku naliczonego z faktury sprzedawcy. Przedstawiciele doktryny i praktyki zwracają uwagę, że zwykle polskie organy niezależnie od występujących okoliczności stwierdzają u podatnika brak należytej staranności. Jest to wbrew powyższym zasadom. Ponadto należy zwrócić uwagę, że pojęcie „należytej staranności” nie zostało w ustawie zdefiniowanie, przez co jego treść jest każdorazowo określana przez właściwe instytucje prowadzące konkretną sprawę. W piśmiennictwie można spotkać pogląd, że taki ustawowy brak definicji narusza art. 199a ust. 2 lit c Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Co istotniejsze – brak definicji „należytej staranności” czy też określenie jasnych i zrozumiałych kryteriów, według których będzie ona oceniana, utrudnia w tej chwili funkcjonowanie uczciwym przedsiębiorcom. Nie wiedzą oni tak naprawdę, w oparciu o jakie kryteria i czynności mają sprawdzać swoich kontrahentów (np. czy wystarczy wywiad gospodarczy metodą Due diligence).
Mając na uwadze powyższe zwracam się z następującymi pytaniami:
- Czy Ministerstwo planuje projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, w której wprowadzi definicję należytej staranności?
- Czy Ministerstwo planuje wydać jasne i precyzyjne wytyczne dla przedsiębiorców, określające jakie działania muszą podjąć aby zachować należytą staranność?
- Skąd obecnie przedsiębiorcy mają czerpać wiedzę o tym jakie działania muszą wykonać, aby zachować należytą staranność?
- Czy wywiad gospodarczy metodą Due diligence wystarczy dla zachowania należytej staranności?
- Jak się przedstawia procentowy rozkład stwierdzenia zachowania i niezachowania należytej staranności w kontrolach przeprowadzonych przez organy podatkowe, w których wystąpienie tej przesłanki było przedmiotem kontroli?
Z uszanowaniem
Jakub Kulesza