Dostrzegamy, że coraz częściej instytucje publiczne publikują na swoich stronach rejestry zawieranych umów. Jest to konsekwencja wnoszonych wniosków o opublikowanie takich rejestrów umów przez zainteresowane osoby. Obywatele na podstawie publikowanych rejestrów chcą wiedzieć ile kosztuje ich utrzymanie państwa i jego aparatu oraz to, w jaki sposób są dzielone wydatki publiczne dotyczące celów publicznych. Chcą również wiedzieć, czy aparat władzy publicznej potrafi planować, organizować, zarządzać i kontrolować gospodarowanie środkami publicznymi. Aby dowiedzieć się czy Pani Minister uznaje za zasadne publikowanie przez urzędy administracji publicznej rejestrów zawieranych umów, wspólnie z Posłami Tomaszem Jaskółą, Jackiem Wilkiem, Magdaleną Błeńską i Rafałem Wójcikowskim, złożyliśmy interpelację, której pełna treść znajduje się poniżej.
Odpowiedź ministerstwa będzie dostępna na stronie http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=3727
Szanowna Pani minister!
Dostrzegam, że coraz częściej instytucje publiczne publikują na swoich stronach rejestry zawieranych umów. Jest to konsekwencja wnoszonych wniosków o opublikowanie takich rejestrów umów przez zainteresowane osoby. Jednak publikacji tych danych nie jest jeszcze zjawiskiem tak powszechnym jak można by tego w dobie Internetu i efektywnych systemów komputerowych oczekiwać, zwłaszcza wśród administracji rządowej.
Obywatele na podstawie publikowanych rejestrów chcą wiedzieć ile kosztuje ich utrzymanie państwa i jego aparatu oraz to, w jaki sposób są dzielone wydatki publiczne dotyczące celów publicznych. Chcą również wiedzieć, czy aparat władzy publicznej potrafi planować, organizować, zarządzać i kontrolować gospodarowanie środkami publicznymi. Nie bez znaczenie jest również to, że jawność i przejrzystość finansów publicznych ma znaczenie wychowawcze. Urzędnikom nakazuje postępowanie uczciwe i profesjonalne oraz zgodne z interesem społecznym.
Wyrażam nadzieje, że nie będzie dla Pani minister objęte, że publikacja rejestru umów wpływa na budowanie zaufanie i wizerunku. Już Max Weber, pisząc o tym jak etyka protestancka sprzyja przedsiębiorczości, wspominał o zachowaniach ułatwiających budowanie zaufanie. Wśród nich wymieniał: uczciwość, rzetelność i dotrzymywanie zobowiązań. Jawność jest ich nieodzowną częścią. Samo zaufanie społeczne jest w Polsce zdecydowanie zbyt niskie, choć bardzo potrzebne do dalszego rozwoju. Na jego brak wszyscy narzekają. Moim zdaniem kluczowym sposobem na stworzenie pozytywnej atmosfery wokół działań Rządu jest dostarczanie rzetelnych informacji.
Systematyczne publikowanie stale aktualnego rejestru umów w Biuletynie Informacji Publicznej wpływa na jakość debaty publicznej, ponieważ zainteresowany obywatel może w każdym przypadku sprawdzać oraz odnosić się do konkretnych wydatków instytucji publicznej. Pozwala to również na uniknięcie w wielu przypadkach wątpliwości co do racjonalności wydatków oraz ich wysokości.
Wiele urzędów już opublikowało takie rejestry umów. Przykładowo Urząd Miasta st. Warszawa, Urząd Miasta w Szczecinie, Starostwo Powiatowe w Wadowicach, Zachodniopomorski Urząd Marszałkowski, Urząd Miejski w Gliwicach, Urząd Miejski w Gdańsku, Urząd Miejski w Słupsku, Rzecznik Praw Obywatelskich. Spośród Rady Ministrów na taki krok dotąd zdecydowała się wyłącznie Minister Cyfryzacji
Zwracam uwagę, że wyroki sądowe potwierdzają brak przeszkód w publikowaniu takich danych, a wręcz jednoznacznie wskazują na obowiązek ich udostępniania. Jednakże uwidaczniają również istniejący problem z udostępnianiem takich danych przez niektórych członków Rady Ministrów – zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 marca 2014 roku w sprawie sygn. akt. II SAB/Wa 740/13 wobec Prezesa Rady Ministrów, wyrok WSA w Warszawie z dnia 04 marca 2014 roku w sprawie sygn. akt. II SAB/Wa 693/13 wobec Ministra Spraw Zagranicznych, wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 października 2014 roku w sprawie sygn. akt. II SAB/Wa 426/14 wobec Ministra Finansów, wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 maja 2014 roku w sprawie sygn. akt. II SAB/Wa 68/14 wobec Ministra Zdrowia, wyroku WSA w Warszawie z dnia 13 lutego 2015 roku w sprawie sygn. akt. II SAB/Wa 881/14 i wyrok NSA z dnia 16 lutego 2016 roku wobec Prezesa Rady Ministrów w sprawie sygn. akt. I OSK 2440/14.
Przywołane wyżej orzeczenia świadczą o szeregu naruszeń podstawowych praw obywatelskich, których uniknięcie jest możliwe, jeśli Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, śladem Minister Cyfryzacji, podjąłby spójne działania zmierzające do publikowania rejestrów umów to jest powszechnie dostępnych zestawień w formie tabeli podlegającej bieżącej aktualizacji w okresie miesiąca i zawierającej podstawowe informacji o wszystkich umowach zawieranych przez wszystkie komórki organizacyjne urzędu. W tych rejestrach umów powinny się znaleźć co najmniej następujące rubryki: (I) data zawarcia umowy, (II) przedmiot umowy, (III) podmiot, z którym zawarto umowę, (IV) wartość umowy, (V) okres obowiązywania umowy, (VII) numer NIP/REGON/KRS w przypadku przedsiębiorców.
Umożliwienie realizacji prawa do informacji publicznej w tak istotnej sferze, jak informacja na temat finansów publicznych, stanowi wykonanie fundamentalnego postanowienia Konstytucji RP, tj. art. 4 Konstytucji, wedle którego władza zwierzchnia w RP należy do Narodu.
- Czy Pani Minister uznaje za zasadne publikowanie przez urzędy administracji publicznej rejestrów zawieranych umów?
- Czy Pani Minister podejmie działania zmierzające do opublikowania takiego rejestru umów przez swoją Kancelarie, a także przez pozostałe instytucje wchodzące w skład administracji rządowej w Polsce?
Jak również proszę o udostępnienie mi w plikach w postaci ustrukturyzowanej np. arkusza kalkulacyjnego, tabel odrębnie dla każdego ministerstwa i urzędu centralnego, kompletnych rejestrów umów cywilnoprawnych zawartych w z osobami fizycznymi i prawnymi ze wskazaniem wyżej wymienionych elementów.
Z poważaniem